Wat vooraf ging

Na twee jaar voorbereiding is het schilderen van de portretten nu echt begonnen. Een jaar hebben we nodig gehad voordat alle lichten op groen stonden. Vervolgens ruim een half jaar om voldoende geld te verwerven; voor het begon te landen bij de mensen op de werkvloer waren we goed twee jaar verder.

Gaandeweg waren resultaten van deze voorbereidingen de tentoonstelling van 88 portretten in de Nieuwe Gang in 2014 en de prachtige promotiefilm van Anton Houtappels. In het vooruitzicht hebben we aan het eind van het project een tentoonstelling van de portretten in Nijmeegs Museum Het Valkhof. Dat zal in de zomer of het najaar van 2016 worden.

P1090025web

 

Het voorbereidende werk

Voor ik met het schilderen kon beginnen, kreeg ik 174 paneeltjes aangeleverd door de houtwerkplaats van de kliniek. Gezaagd en van gaatjes voorzien voor het ophangen. In mijn eigen atelier zijn die paneeltjes zo’n twintig keer door mijn handen gegaan om ze van een traditionele lijmkrijtgrond te voorzien. “Waarom niet gewoon Gesso?” was de vraag die ik, gedurende de vijf weken dat ik daar aan gewerkt heb, vaak heb beantwoord. Gesso is een grondlaag met acryl als bindmiddel. Ik houd niet van die gesloten laag van de acryl in de onderste laag van de schildering. De krijtgrond maak je zo zuigend als je hem zelf hebben wilt, die geeft zodoende een delicate grond voor de olieverf.

P1090070web

 

Mijmerend bij al dat handwerk zag ik weer oudere portretjes voor me met een bijna porseleinachtige verfhuid. Daar heb ik graag een paar weken werk voor over. Daarbij leek het wel of ik ermee niet alleen een grond aanlegde op de schilderpaneeltjes, het was voor mij ook een mentale grond. Al die plankjes kwamen identiek mijn atelier binnen. Met al die behandelingen werden ze steeds meer verschillend. Allemaal wit maar elk paneeltje werd steeds meer een individu. Als dat geen voorbereiding op portretschilderen is?

 

De start

Op 20 mei gaf Betty Brouns, directeur van de Pompestichting, het startsignaal, waarna ik direct met het eerste portret begon. Aanvankelijk met veel publiek. Bewoners, medewerkers; Eva Kleeman was er namens het museum bij; Anton Houtappels heeft het grootste deel van de eerste werkdag gefilmd. Anton zal in opdracht van de Pompestichting de voortgang van het project filmen, hij zal daartoe verspreid over het jaar met regelmaat komen.

 

P1090093web

 

Geheimhouding en titels

Wat het project voor mij zo interessant maakt is dat de portretten niet herkenbaar mogen zijn. Daarmee word ik geprikkeld voorbij de uiterlijke herkenbaarheid te gaan. Dit was me van het begin af aan al duidelijk. Ook namen mag ik niet noemen. Een paar weken terug kreeg ik te horen dat ik zelfs geen initialen aan de portretten mag meegeven bij wijze van titel. Namen verzinnen mocht wel. Omdat ik daar niets voor voelde zat ik met een probleem, waar zich in de eerstvolgende nacht een oplossing voor aandiende: terugdenkend aan een plan dat ik ooit had voor de nieuwbouw van een verpleeghuis, waarbij in elke kamer op het plafond een stukje van de hemelkaart zou komen, vroeg ik me af ‘hoeveel sterrenbeelden zijn er ook al weer?’ Dat bleken er 88 te zijn, precies het aantal portretten dat ik nu ga schilderen!

20 mei 2015

20 mei 2015

 

Dit toeval moet ik benutten. De 88 portretten krijgen allemaal als titel de internationaal gebruikte afkortingen van die 88 sterrenbeelden. Achterop de nog lege paneeltjes staan ze al en ze hangen in mijn atelier in de kliniek. Ieder model kiest bij binnenkomst zijn eigen paneeltje en daarmee zijn eigen sterrenbeeld.

Op de eerste schilderdag ging dit als volgt:

‘Zoek maar een plankje uit’.

‘Waarom? Ze zijn allemaal hetzelfde.’

‘Doe nou maar.’

‘Nou ja, doe die daar bovenaan dan maar’

‘Weet je waarom ik je liet kiezen? Omdat achterop al de titel staat die jou portret gaat krijgen. Het is de afkorting van een van de 88 sterrenbeelden van de sterrenkaart. Er staat Aps. Ik zal even opzoeken wat het betekent’.

‘Het zal wel een grote beer zijn…’

‘Aps is de afkorting van Apus. Weet je wat voor dier dat is? … De paradijsvogel.’

(met grote grijns en stralende blik): ‘Ach, nee hè… je moest eens weten wat voor kleuren ik in mijn baard heb gehad!’

Voor mij geen beter startpunt dan aan een portret te beginnen…

Aps 20 V 15 (detail)

Aps 20 V 15 (detail)